با توجه با اهمیت موضوع و برای افزایش آگاهی و اطلاع رسانی به آحاد مردم، از سوی سازمان بهداشت جهانی یک روز به عنوان روز جهانی سرطان ( مصادف با 15 بهمن ) اعلام شده است به همین منظور در ایران پویش مبارزه با سرطان (1-7 بهمن ماه ) با شعار « سرطان قابل پیشگیری و درمان است با خود مراقبتی وامید » طراحی گردیده است، لذا از این موقعیت مناسب استفاده کرده تا بیشتر در مورد عوامل خطر ساز وراه مقابله با آن را بدانیم.

عوامل خطر ساز بیماری سرطان : به جز ژنتیک، سابقه خانوادگی و افزایش سن، سایر عوامل خطرساز ابتلا به سرطان، قابل کنترل هستند و معرفی گسترده این عوامل از طریق رسانه های گروهی و ترویج سبک زندگی سالم می تواند از ابتلا به انواع سرطان، به عنوان گروهی از پرخرجترین بیماری های کشور، بکاهد؛ از جمله:

سیگار: استعمال دخانیات در ابتلا به سرطان ها، به ویژه سرطان ریه، نقش شناخته شده ای دارد. سیگار کشیدن همچنین دلیل اصلی ابتلا به سرطان های حفره دهان، حلق، حنجره، مری و مثانه است و زمینه را برای ابتلا به سرطان های لوزالمعده، کلیه، معده، گردن رحم و برخی از انواع سرطان خون نیز فراهم می کند.

الکل: مصرف الکل احتمال ابتلا به سرطان های حفره دهان، حلق، حنجره، مری، کبد، پستان و روده بزرگ را افزایش می دهد.

اشعه فرابنفش خورشید: سرطان پوست شایعترین سرطان دنیا وایران است که بیشترانواعش، یک عامل خطرساز دارد؛ قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه فرابنفش خورشید.

دستگاه های برنزه کننده )سولاریوم( نیز احتمال ابتلا به انواع سرطان های پوست را افزایش می دهند.

رژیم پرچرب: رژیم پرچرب منجر به افزایش وزن و چاقی می شود و با سرطان های پستان، پروستات، روده بزرگ، راست روده، لوزالمعده، کیسه صفرا، تخمدان و رحم مرتبط است.

تغذیه ناسالم: علاوه بر مصرف غذاهای چرب، مصرف غذاهای دودزده )مثل ماهی دودی(، نمک سود و کنسروشده، غذاهای فست فود ( سوسیس وکالباس و...) نیز می تواند احتمال ابتلا به سرطان های گوارشی را افزایش دهد. روش پخت غذا هم مهم است مثل سرخ کردن

کم تحرکی: زندگی ماشینی به کم تحرکی ما دامن می زند و کم تحرکی یکی از عوامل خطرساز ابتلا به سرطان است. پشت میزنشینی، گذراندن ساعات طولانی پای تلویزیون یا پشت رایانه و استفاده از اتومبیل شخصی، حتی برای رفتن به مقاصد نزدیک، از مصادیق بارز کم تحرکی در روزگارماست که می تواند برایمان گران تمام شود.

عوامل دیگر: برخی افزودنی های خوراکی، بعضی از رنگ ها و حشره کش ها، زیادقرار گرفتن در معرض اشعه رادیولوژی، برخی ویروس ها )مانند ویروس های عامل زگیل تناسلی و تبخال تناسلی( و ابتلا به برخی عفونت ها )مانند ایدز و هپاتیت و...) نیز ازدیگر عوامل خطرساز ابتلا به سرطان محسوب می شوند.

عفونت های زنانه: عفونت های دستگاه تناسلی زنان باید خیلی سریع درمان شود تا زمینه ابتلا به سرطا نهای تناسلی فراهم نشود.

عفونت های حفره دهان: این عفونت ها نیز می توانند به تدریج زمینه را برای ایجاد سرطان های حفره دهان فراهم کنند و به همین دلیل است که رعایت بهداشت دهان و دندان همیشه مورد تاکید پزشکان است.

عفونت های گوارشی: میکروب هلیکوباکترپیلوری را حتما می شناسیداین میکروب نیز اگر زود به دادش نرسید و درمانش نکنید، می تواند زمینه ساز ابتلا به لنفوم وسرطان معده شود.

عفونت های ادراری: عفونت مثانه یکی از عفونت های ادراری است که اگر زیاد تکرار شود و درمان موثری نگیرد، زمینه ابتلا به سرطان مثانه را فراهم می کند.

مقابله با عوامل خطر ساز بیماری سرطان :

ترک سیگار و الکل: هرگز سراغ سیگار و الکل نروید و اگر سابقه مصرف آنها راداشته یا دارید، هرچه سر یعتر برای ترک آنها اقدام کنید.

ضدآفتاب: حتی المقدور در ساعات اوج تابش آفتاب(10صبح تا16بعداز ظهر) از منزل خارج نشوید و به طور مرتب از ضدآفتاب استفاده کنید.

تغذیه سالم: افزایش مصرف مواد غذایی طبیعی، لبنیات کم چرب، سبزی ها ومیوه های تازه و کاهش مصرف غذاهای چرب، نمک سود، کنسرو شده و فراوری شده جزو اصول تغذیه سالم تلقی می شوند.

ورزش و کاهش وزن: اگر اضافه وزن دارید، حتما باید برای کاهش وزنتان اقدام کنید و بدانید که برای دستیابی به این هدف، هیچ فرمولی بهتر از ورزش منظم و رژیم غذایی سالم نیست.

واکسیناسیون: با استفاده از واکسن های هپاتیت و گارداسیل می توان احتمال ابتلابه عفونتهای هپاتیت و زگیل تناسلی را به حداقل رساند. همان طور که گفته شد، واکسیناسیون یکی ازرا ه های موثر در پیشگیری از ابتلا به برخی عفونت هاست. اما برخی عفونت ها واکسنی ندارند و بهترین راهکار، توجه به علایم اولیه آن ها و درمان در همان مراحل نخستین است؛ وگرنه ممکن است پیشرفت کنند و زمینه ساز ابتلای ما به سرطا ن شوند. برخی از رایج ترین عفونت هایی که بهتر است در همان مراحل اولیه، آن ها را جدی بگیریم و درمانشان کنیم درقسمت عوامل خطر قید شده است.

معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی وخدمات بهداشتی و درمانی استان سمنان