اهمیت مبارزه فراگیر، جهان‌شمول و همه‌جانبه با هیولای ویرانگر و مفسده هزارسر مواد مخدر و قاچاق آن، موجب شد تا سرانجام سازمان ملل متحد در سال ۱۹۸۷ (۳۲ سال پیش)، روز ۲۶ ژوئن برابر با پنج تیر را روز جهانی مبارزه با قاچاق و سوءمصرف مواد مخدر اعلام کند.‌

هرساله شعار ویژه‌ای برای این روز انتخاب می‌شود تا به اقدامات و کنش‌های مقابله با این پدیده شوم در سال پیش‌رو، در چارچوب آن شعار سمت‌وسو داده شود. شعار امسال «سلامت توأم با عدالت و عدالت توأم با سلامت» است؛ از همین روی، در سطور زیر به اختصار نکاتی درباره این شعار و ضرورت تلاش و اهتمام همگانی برای پیراستن جامعه از بلای اعتیاد و پدیده تخریبگر مواد مخدر یادآور می‌شود.‌همان‌گونه که پیداست، این شعار دو مفهوم کلیدی دارد؛ سلامت (health) و عدالت (justice ). این دو مفهوم کلیدی نیز همگام و در پیوند باهم در شعار ظاهر شده‌اند؛ بنابراین از کل شعار چنین می‌توان استنباط کرد که سلامت، به‌ویژه در قلمرو مواد مخدر (و گرایش‌نداشتن به آن)، زمانی پسندیده و مطلوب است که به صورت عادلانه بین همگان، صرف‌نظر از ملیت، مذهب، زبان، جنسیت، قومیت و…، به صورت برابر و عادلانه توزیع شده باشد؛ یا به تعبیر دیگر، سلامت وقتی رضایت‌بخش و خوشایند است که همگان از آن برخوردار باشند و کسی از آن محروم نشده باشد.‌

بخش دوم شعار (یعنی عدالت همگام و توأم با سلامت) نیز ریشه در باوری ژرف و عمیق دارد؛ آن باور این است که «برای مبارزه با قاچاق و سوءاستفاده از مواد مخدر، ناگزیر باید وسیله و روش آن مانند هدفش که ازمیان‌برداشتن اعتیاد و عرضه و قاچاق مواد است نیز پاکیزه و عادلانه باشد؛ چراکه بهره‌گیری از روش‌های ناسالم و غیرعادلانه در ترویج سلامت، گرچه ممکن است در کوتاه‌مدت اثرات مثبتی برجای بگذارد، مطمئناً در بلندمدت از آن «مفسده‌ای دیگر برمی‌خیزد»؛ پس اگر به تطهیر سیمای جامعه از مواد افیونی می‌اندیشیم که قطعاً می‌اندیشیم، ضرورتاً باید به بسط عادلانه و پاکیزه سلامت در جامعه نیز بیندیشیم. بی‌گمان بسط عادلانه و فراگیر سلامت زمانی میسر و میسور می‌شود که «همگان»، اعم از دولت‌ها و نهادهای مردمی و یک‌یک شهروندان، عزم خود را برای مبارزه با بلای قرن و پدیده شوم مواد مخدر جزم کنند و در این مسیر از هیچ تلاش مشروع و عادلانه‌ای دریغ نورزند. همان‌گونه که تجارب گذشته نشان داده است، تنها با تلاش‌های «هم‌افزایانه» (سینرژیک) می‌توان برای پدیده بیمارگونه‌ای (پاتولوژیک) مانند اعتیاد چاره اندیشید و جامعه را در برابر خطرات پرشمول آن مصون کرد.
بی‌نیاز به هیچ گفت‌وگویی، وقتی سخن از «مبارزه با مواد مخدر» است، منظور صرفاً «روش‌های مقابله‌ای» نیست، بلکه مهم‌تر از آن روش‌های پیشگیرانه نیز مطمح نظر است؛ چراکه مطمئناً با به‌کاربستن روش‌های پیشگیرانه می‌توان از گروه‌های کم‌سن‌وسال و آسیب‌پذیر در برابر هیولای تخریبگر اعتیاد مراقبت کرد و مانع از افتادن آنان در باتلاق وابستگی به مواد شد.
روش‌های پیشگیری پرشمارند؛ بااین‌حال، همان‌گونه که مداقه در شعارهای سال‌های گذشته نشان می‌دهد، از میان آنها چند روش سودمندتر هستند.

یکی از اولین روش‌ها، «حمایت عاطفی» از کودکان و نوجوانان است؛ چنین حمایتی آنان را در برابر بسیاری از آسیب‌های فردی، روانی و اجتماعی واکسینه می‌کند. عامل دوم، «آگاهی‌بخشی» عمومی است؛ این رسالت مهم را نیز هم نهادهای آموزشی باید انجام دهند و هم رسانه‌های جمعی. عامل پیشگیرانه سوم، «مراقبت از فضاهای آسیب‌پذیر» به‌ویژه اماکن حاشیه‌ای است؛ این اقدام که از آن به‌عنوان «پیشگیری وضعی» نیز یاد می‌شود، مانع از آن می‌شود که ویروس ویرانگر اعتیاد، شهروندان جامعه را اعم از حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین، در کام آلودگی خود ببلعد. نکته اینجاست که هرگز نباید در به‌کاربستن روش‌های پیشگیری نیز جانب عدالت را فروگذاشت. در واقع همسوبودن دو بال سلامت و عدالت، پرواز به سوی شکوفایی و پاکیزگی را میسر می‌کند. سرانجام این نکته را باید به یاد داشت که با «اراده جمعی» و به‌کاربستن دقیق روش‌های علمی هم در «مبارزه» و هم در «پیشگیری» و توأم‌کردن سلامت و عدالت، می‌توان امیدوار بود در سال‌های پیش‌رو دامن جامعه ما از آلودگی به ویروس اعتیاد تطهیر شود.